Vlaamse Regering bereikt akkoord over vergunningen
De Vlaamse Regering heeft vandaag het ambitieuze Actieprogramma Vergunningen op voorstel van Minister Brouns en Minister President Diependaele goedgekeurd. Met dit programma wordt het vergunningenbeleid in Vlaanderen grondig hervormd en klaargestoomd voor de toekomst. De hervorming bouwt voort op de adviezen en aanbevelingen van de Gemengde Commissie Vergunningen, maar gaat ook verder op een aantal punten.
Het vergunningenstelsel in Vlaanderen staat onder druk. Vergunningen zijn nochtans de motor voor zowat alles wat Vlaanderen nodig heeft: natuurontwikkeling, woningen, scholen, bedrijven en infrastructuur. Vandaag zorgen complexe procedures en lange doorlooptijden te vaak voor vertraging en onzekerheid. De Vlaamse Regering maakt daar nu komaf mee met een reeks structurele hervormingen.
Met dit Actieprogramma wil de Vlaamse Regering van het vergunningenbeleid opnieuw een troefkaart maken voor ondernemen en investeren in Vlaanderen, met snellere procedures, meer voorspelbaarheid en maximale rechtszekerheid.
Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns: “Dit is het koninginnenstuk van deze Vlaamse Regering. We maken van vergunningen opnieuw een instrument dat vooruithelpt in plaats van afremt. Ondernemers, lokale besturen en burgers krijgen meer duidelijkheid, snellere procedures en échte rechtszekerheid. Zo versterken we tegelijk het investeringsklimaat én de kwaliteit van onze leefomgeving. Robuuste vergunningen zijn essentieel om de welvaart in Vlaanderen veilig te stellen. Met dit ambitieuze plan houden we woord: de vergunningenrevolutie kan starten. ”
Vlaams miniser-president Matthias Diependaele: “Vergunningen moeten zaken mogelijk maken. En niet alles onmogelijk. We moeten af van dat pestgehalte rond ons vergunningenbeleid. Vandaag kan je projecten immers te makkelijk blokkeren of eindeloos rekken. Dat stoppen we. Bezwaren moeten meteen op tafel komen, met open vizier. Adviezen moeten helder en oplossingsgericht zijn. Beroep is alleen mogelijk voor wie echt betrokken partij is. Kortom, dit is een stevige hervorming met één doel: vergunningen een pak vlotter maken. Zo krijgt de Vlaming sneller duidelijkheid over wat er met een bepaalde vierkante meter mag en kan.”
Kernpunten van het Actieprogramma
De Vlaamse Regering kiest bewust voor structurele vernieuwingen die vergunningen sneller, voorspelbaarder en juridisch robuuster maken – in het belang van burgers, lokale besturen én ondernemerschap. Enkele van de belangrijkste ingrepen:
Recht op vooroverleg: Vooroverleg verhoogt de slaagkansen van projecten, beperkt juridische risico’s en voorkomt onnodige kosten en vertragingen voor initiatiefnemers. Initiatiefnemers krijgen voortaan een decretaal recht op kosteloos vooroverleg binnen een redelijke termijn. Zo kunnen knelpunten vroeg worden opgespoord en plannen worden bijgestuurd vóór de formele aanvraag.
Pauzeknop in de procedure: De pauzeknop maakt het mogelijk om projecten bij te sturen zonder ingewikkelde procedures. Zo krijgen initiatiefnemers de ruimte om tot gedragen en kwalitatieve oplossingen te komen, zonder verlies van tijd of investeringszekerheid.” Aanvragers kunnen de procedure tijdelijk opschorten om overleg of aanpassingen mogelijk te maken, zonder het dossier volledig te moeten herstarten.
Maatschappelijke meerwaarde als beoordelingscriterium: Bij de beoordeling van een aanvraag voor een omgevingsvergunning, kan de vergunningverlenende overheid in haar beslissing rekening houden met de maatschappelijke, ecologische, culturele, economische of sociale meerwaarde van het aangevraagde project.
Eén geïntegreerd advies: Voortaan komt er per dossier één helder, niet-bindend advies, na overleg tussen alle betrokken adviesinstanties. De klassieke tweedeling tussen ‘gunstig’ en ‘ongunstig’ advies verdwijnt.
Hervorming van het openbaar onderzoek: Er wordt slechts één openbaar onderzoek georganiseerd in eerste aanleg. Indien een administratief beroep wordt ingesteld, volgt enkel nog een openbaar onderzoek over de ontwerpbeslissing, niet meer over de volledige aanvraag. Voor Vlaamse projecten worden er twee openbare onderzoeken georganiseerd. Dit zal de kwaliteit van de vergunningsbeslissingen verbeteren.
Attentieplicht: Alle bezwaren moeten op het juiste moment in de procedure worden ingebracht. Zo vermijden we dat argumenten moedwillig pas in de beroepsfase opgeworpen worden en komt het debat waar het hoort: tijdens de vergunningsprocedure zelf. Alle kaarten worden meteen gespeeld.
Gerichte toegang tot beroep: Enkel wie een concreet, actueel en persoonlijk omgevingsbelang kan aantonen, kan nog beroep instellen. Misbruik van beroepsprocedures wordt maximaal tegengegaan, onder meer via geldboetes bij kennelijk onrechtmatig beroep. De Raad voor Vergunningsbetwistingen zal handvaten aangereikt krijgen om dergelijke geldboetes effectief op te leggen.
Vereenvoudiging van de rechtsbescherming: In dossiers met een beslissing over de ‘zaak der wegen’ worden parallelle beroepsprocedures afgeschaft. De Raad voor Vergunningsbetwistingen zal in de toekomst beide elementen samen kunnen behandelen.
Artikel 23 van de Grondwet beschermt het recht op een gezond leefmilieu, een principe waar de Vlaamse Regering volledig achter staat. In de praktijk zorgt de huidige interpretatie van het zogenoemde standstill-beginsel echter voor rechtsonzekerheid bij omgevingsregels en vergunningen, waardoor noodzakelijke beleidsaanpassingen moeilijk of zelfs onmogelijk worden. Daarom vraagt Vlaanderen aan de federale overheid om de draagwijdte van artikel 23 te verduidelijken, zodat milieubescherming verzoenbaar blijft met democratische besluitvorming, nieuwe inzichten en maatschappelijke evoluties.
Inwerkingtreding? Het volledige actieprogramma wordt de komende maanden vertaald in concrete decreten en uitvoeringsbesluiten. Tegelijk worden het Omgevingsloket en de digitale platformen aangepast en krijgen administraties, lokale besturen en adviesinstanties opleiding in de nieuwe werking. De kern van de hervorming treedt de komende jaren stapsgewijs in werking, met grondige monitoring en jaarlijkse bijsturing waar nodig.
