Jo Brouns wil dat er meer locaties komen om te zwemmen in open water: “Vlaanderen moet haar koudwatervrees overwinnen.”

Vandaag heeft Vlaams minister van Landbouw en Omgeving, Jo Brouns, de aftrap gegeven voor het nieuwe zwemseizoen voor het zwemmen in open water. Het is de start van een nieuwe zomer vol waterpret, maar ook een belangrijke evolutie in het Vlaamse beleid rond zwemmen in open water. Dankzij nieuwe regelgeving kunnen steden en gemeenten veel makkelijker extra zwemlocaties voorzien. Toch blijkt uit de eerste reacties dat er nog werk aan de winkel is om lokale besturen volledig mee te krijgen. “We moeten onze koudwatervrees overwinnen: zwemzones inrichten is makkelijker geworden en de vraag is groot. Ik roep alle burgemeesters op om werk te maken van meer ruimte voor open waterzwemmen”.

Mei is traditioneel de start van het zwemseizoen voor open water zwemmers in Vlaanderen. De sport zit ook in de lift: steeds meer Vlamingen willen graag het water induiken.  Zwemmen in open water is in Vlaanderen aan strikte regels onderworpen. In bevaarbare waterlopen (zoals kanalen) is zwemmen nog steeds principieel verboden, tenzij het expliciet wordt toegestaan. In onbevaarbare waterlopen daarentegen is zwemmen in principe wél toegestaan, behalve waar een lokaal verbod geldt. In de praktijk leidt dit vaak tot verwarring en beperkt het de mogelijkheden voor natuurliefhebbers en zwemsporters.

De Vlaamse Regering wil volop haar schouders zetten onder de uitbreiding van de mogelijkheden om in open water te zwemmen. Onder impuls van minister Jo Brouns bekijkt de regering waar belemmeringen voor open water zwemmen kunnen worden weggewerkt.

 "Vlaanderen zit vol prachtige waterlopen, vijvers en plassen," zegt minister Brouns. "Daar moet iedereen van kunnen genieten. Zwemmen in open water is niet alleen gezond en ontspannend, het versterkt ook onze band met de natuur. Het uitgangspunt moet zijn: het mág, tenzij goede redenen anders aangeven."

Momenteel worden hiervoor binnen de Vlaamse regering de nodige voorbereidingen getroffen om hier ook werk van te maken.

Regelgeving aangepast: drempels verlaagd

Maar gemeenten en steden hoeven niet te wachten op die omslag. Met de recente wijziging van VLAREM II in maart 2024 zijn de juridische drempels alvast aanzienlijk verlaagd. Zwemmen in open water wordt niet langer standaard als een hinderlijke inrichting gezien. Gemeenten hoeven daardoor niet langer zware vergunningsprocedures door te lopen om nieuwe zwemzones in te richten.

Volgens de nieuwe regels moeten lokale besturen vooral toezien op veiligheid, milieu en hygiëne, maar worden ze veel meer ondersteund om recreatief zwemmen mogelijk te maken. "De Vlaamse overheid geeft hiermee een krachtig signaal: we willen open water toegankelijk maken voor iedereen," aldus Brouns. "Maar het is nu aan de lokale besturen om die kansen te grijpen. Ik roep hen op om creatief en ambitieus te zijn, en meer locaties open te stellen voor het publiek." 

Om lokale besturen hierin te ondersteunen, heeft het Departement Zorg een praktische handleiding gepubliceerd: de ‘Leidraad Openwaterzwemmen’. Deze leidraad helpt lokale besturen bij het aanduiden van geschikte locaties en biedt exploitanten van open zwemgelegenheden en vrije zwemzones een houvast voor het opmaken van een risicobeoordeling.

Waterkwaliteit beter dan ooit

De waterkwaliteit in Vlaanderen is bovendien sterk verbeterd. Uit recente metingen blijkt dat het overgrote deel van de zwemwateren voldoet aan de Europese kwaliteitsnormen. Vlaanderen heeft vandaag al 61 erkende zwemzones in open water, verspreid over heel het grondgebied, naast de talrijke zwemzones aan onze kust. 

"Onze investeringen in waterzuivering en milieubeleid werpen hun vruchten af," zegt Brouns. "We beschikken over proper, veilig en aantrekkelijk water. Dat moeten we koesteren én delen."

Veel potentieel, maar ook nog koudwatervrees

Toch ziet de minister dat er nog koudwatervrees bestaat bij veel steden en gemeenten. Lokale besturen zijn vaak bezorgd over aansprakelijkheid en veiligheid, ondanks de vereenvoudigde regelgeving.

"Die bezorgdheden zijn begrijpelijk, maar onterecht," benadrukt Brouns. "Met duidelijke afspraken en een goede samenwerking kunnen we risico’s beheersen en tegelijk het recht op buitenzwemmen versterken. Vlaanderen heeft alles in huis om een echte zwemregio te worden."

Minister Brouns daagt de Vlaamse steden en gemeenten uit om mee hun schouders onder deze beweging te zetten:

• Onderzoek nieuwe zwemzones in meren, rivieren en plassen.

• Investeer in basisvoorzieningen zoals veiligheidssignalisatie, waterkwaliteitsmetingen en eenvoudige infrastructuur.

• Werk samen met lokale verenigingen om het zwemmen in open water te promoten en te begeleiden.